Lage bloedsuiker (hypo): herkennen & veilig handelen
Een hypoglycemie – ook wel 'hypo' genoemd – is een te lage bloedsuikerspiegel. Voor mensen met diabetes die insuline of bepaalde tabletten gebruiken, is dit een bekende maar soms ook beangstigende complicatie. In dit uitgebreide artikel leer je alles over hypo's: hoe je ze herkent, wat je moet doen, en vooral: hoe je ze kunt voorkomen. We bespreken ook wanneer een hypo gevaarlijk wordt en wanneer je hulp moet inschakelen.
Regelmatig hypo's? Zoek professionele hulp
Frequente hypoglycemieën kunnen een teken zijn dat je behandeling aangepast moet worden. Een diabeteszorgspecialist helpt je met een veilig behandelplan.
Vind een Specialist in de BuurtTL;DR – Kernpunten
- Hypoglycemie = bloedsuiker onder 4,0 mmol/L
- Vroege symptomen: trillen, zweten, hartkloppingen, honger
- Behandeling: 15-20g snelle suikers, wacht 15 min, meet opnieuw
- Oorzaken: te veel insuline, maaltijd gemist, extra beweging, alcohol
- Bij bewusteloosheid: 112 bellen, stabiele zijligging, geen eten/drinken geven
Wat is hypoglycemie?
Hypoglycemie is de medische term voor een te lage bloedsuikerspiegel. Het woord komt uit het Grieks: 'hypo' betekent 'onder' of 'te weinig', 'glykys' betekent 'zoet', en 'haima' betekent 'bloed'. Letterlijk: te weinig suiker in het bloed.
Je lichaam – en vooral je hersenen – heeft glucose nodig als brandstof. Wanneer je bloedsuiker te laag wordt, krijgen je hersenen niet genoeg energie om normaal te functioneren. Dit verklaart waarom hypo's zo snel symptomen geven en waarom ze potentieel gevaarlijk kunnen zijn. Dit staat in contrast met hoge bloedsuiker (hyperglycemie), die zich veel geleidelijker ontwikkelt.
Hypoglycemie komt vooral voor bij mensen met diabetes die insuline gebruiken, of tabletten die de insulineproductie stimuleren (zoals sulfonylureumderivaten). Bij mensen zonder diabetes is hypoglycemie zeldzaam, omdat het lichaam zelf de insulineproductie kan reguleren.
Hypo vs. hyper: het verschil
Hypoglycemie (hypo)
- • Bloedsuiker onder 4,0 mmol/L
- • Snelle symptomen (minuten)
- • Trillen, zweten, hartkloppingen
- • Behandeling: snelle suikers
Hyperglycemie (hyper)
- • Bloedsuiker boven 10,0 mmol/L
- • Geleidelijke symptomen (uren/dagen)
- • Dorst, veel plassen, moeheid
- • Behandeling: water, beweging, insuline
Bij welke waarden spreek je van een hypo?
De algemene grens voor hypoglycemie is een bloedsuiker onder 4,0 mmol/L. Maar hypo's variëren in ernst. Hoe lager de bloedsuiker, hoe ernstiger de symptomen en het risico.
| Ernst | Bloedsuiker | Kenmerken |
|---|---|---|
| Lichte hypo | 3,0 - 4,0 mmol/L | Milde symptomen (trillen, honger). Zelf te behandelen. |
| Matige hypo | 2,5 - 3,0 mmol/L | Duidelijke symptomen, cognitieve effecten. Zelf te behandelen maar snelle actie nodig. |
| Ernstige hypo | < 2,5 mmol/L | Hulp van anderen nodig. Risico op bewusteloosheid of insult. |
Belangrijk: iedereen reageert anders op lage bloedsuiker. Sommige mensen voelen al klachten bij 4,5 mmol/L, terwijl anderen pas bij 3,0 mmol/L symptomen merken. Dit hangt af van je 'normale' bloedsuikerniveau. Als je bloedsuiker vaak hoog is, kun je al hypo-achtige symptomen krijgen bij waarden die eigenlijk normaal zijn.
Symptomen herkennen
De symptomen van hypoglycemie ontstaan in fases. Vroege symptomen worden veroorzaakt door stresshormonen (adrenaline) die je lichaam afgeeft als reactie op de dalende bloedsuiker. Latere symptomen ontstaan doordat je hersenen te weinig glucose krijgen. Leer je eigen vroege signalen kennen – dit geeft je de meeste tijd om te reageren.
| Symptoom | Verklaring | Fase |
|---|---|---|
| Trillen of beven | Adrenaline zorgt voor spiertrillingen | Vroeg |
| Zweten | Koud zweet, ook als het niet warm is | Vroeg |
| Hartkloppingen | Snellere of bonzende hartslag | Vroeg |
| Hongergevoel | Plotselinge intense honger | Vroeg |
| Bleekheid | Bleke gelaatskleur door bloedvaatvernauwing | Vroeg |
| Prikkelbaarheid | Plotseling geïrriteerd of angstig | Vroeg |
| Tintelingen | Tintelingen rond mond of in vingers | Vroeg |
| Concentratieproblemen | Moeite met nadenken of focussen | Matig |
| Wazig zien | Onscherp of dubbel zien | Matig |
| Verwardheid | Gedesoriënteerd, vreemd gedrag | Matig |
| Coördinatieproblemen | Onhandig, struikelen, wankelen | Matig |
| Spraakproblemen | Onduidelijk of verward praten | Matig |
| Bewusteloosheid | Niet meer aanspreekbaar | Ernstig |
| Insulten (stuipen) | Epileptische aanval door zeer lage glucose | Ernstig |
Let op: hypo-onbewustheid
Bij sommige mensen verdwijnen de vroege waarschuwingssignalen. Dit heet hypoglycemie-unawareness. Je merkt dan niets tot de bloedsuiker al gevaarlijk laag is. Dit komt vaker voor bij langdurige diabetes of frequente hypo's. Bespreek dit altijd met je diabeteszorgspecialist.
Oorzaken van hypoglycemie
Hypo's ontstaan wanneer er een disbalans is tussen insuline, voeding en beweging. Te veel insuline, te weinig eten, of te veel bewegen kunnen allemaal een hypo veroorzaken. Vaak is het een combinatie van factoren.
Medicatie & insuline
- Te veel insuline gespoten
- Verkeerde timing van insuline
- Verhoogde insulinegevoeligheid
- Sulfonylureumderivaten (zoals glimepiride)
- Nieuw gestart met andere medicatie
Voeding & maaltijden
- Maaltijd overgeslagen of te laat gegeten
- Minder koolhydraten gegeten dan gepland
- Gespoten voor maaltijd die niet gegeten is
- Braken of diarree (voedsel niet opgenomen)
- Onregelmatig eetpatroon
Beweging & activiteit
- Meer of intensiever bewogen dan normaal
- Sport zonder extra koolhydraten
- Insuline niet aangepast aan beweging
- Vertraagde hypo (uren na inspanning)
- Onverwachte lichamelijke inspanning
Alcohol & andere factoren
- Alcohol op lege maag
- Overmatig alcoholgebruik
- Warmte (betere insulineopname)
- Na ziekte of koorts
- Gewichtsverlies (minder insuline nodig)
Als je regelmatig hypo's hebt zonder duidelijke oorzaak, is het belangrijk dit te bespreken met je diabetesteam. Mogelijk moet je insulinedosis worden aangepast, of is er iets veranderd in je lichaam (zoals gewichtsverlies of verbeterde insulinegevoeligheid). Lees ook meer over de symptomen van diabetes type 2 om het volledige beeld te begrijpen.
Wat te doen bij een hypo? De 15-15 regel
De behandeling van een hypo is eenvoudig maar moet snel gebeuren. Gebruik de 15-15 regel: neem 15-20 gram snelle suikers, wacht 15 minuten, en meet opnieuw. Herhaal indien nodig.
Stop direct met wat je doet
Ga zitten op een veilige plek. Niet autorijden of doorgaan met gevaarlijke activiteiten.
Neem 15-20 gram snelle suikers
Bijvoorbeeld: 4-5 dextro's, 150ml vruchtensap, 3-4 suikerklontjes, tube dextrogel, of 200ml gewone frisdrank.
Wacht 15 minuten
Het duurt even voordat de suiker in je bloed komt. Ga niet meteen meer eten.
Meet opnieuw
Controleer je bloedsuiker. Is deze nog onder 4,0 mmol/L? Herhaal stap 2 en 3.
Eet een langzame koolhydraat
Als je bloedsuiker boven 4,0 is: eet een boterham, cracker of stuk fruit om een nieuwe hypo te voorkomen.
Welke snelle suikers gebruiken?
Niet alle suikers zijn even geschikt bij een hypo. Je hebt snelwerkende koolhydraten nodig die snel in je bloed komen. Vermijd chocolade, koek of ijs – het vet vertraagt de suikeropname.
| Product | Koolhydraten | Opmerking |
|---|---|---|
| 4-5 dextro tabletten | 15-20g | Ideaal, compact en snel |
| 150ml vruchtensap (geen light) | 15-18g | Snel beschikbaar |
| 200ml gewone cola/sinas | 20g | Geen light/zero variant |
| 3-4 suikerklontjes | 12-16g | Laten smelten in mond |
| Tube dextrogel | 15g | Makkelijk toe te dienen |
| 1 eetlepel honing | 15g | Langzamer dan dextrose |
| 6-7 wijngums | 15g | Goed kauwen |
Vermijd bij een hypo:
- • Chocolade (vet vertraagt opname)
- • Koek of cake (te langzaam)
- • Light/zero frisdrank (geen suiker)
- • IJsjes (te langzaam door vet)
- • Overbehandelen (te veel eten)
Ernstige hypo: wanneer hulp nodig is
Bij een ernstige hypoglycemie kan iemand niet meer zelf handelen. Ze kunnen verward, agressief of bewusteloos zijn. In dit geval is hulp van anderen essentieel.
Bij bewusteloosheid: bel 112
Wat te doen als iemand bewusteloos is door een hypo:
- 1. Geef GEEN eten of drinken (verstikkingsgevaar)
- 2. Leg de persoon in stabiele zijligging
- 3. Bel 112
- 4. Als beschikbaar: dien glucagon toe (neusinjectie of spuit)
- 5. Blijf bij de persoon tot hulp arriveert
Glucagon: de noodinjectie
Glucagon is een hormoon dat de bloedsuiker snel verhoogt. Het is beschikbaar als noodmedicatie voor mensen met diabetes die risico lopen op ernstige hypo's. Er zijn twee vormen: een neusspray (Baqsimi) en een injectieset. Huisgenoten en naasten moeten weten waar de glucagon ligt en hoe ze deze moeten toedienen.
Vraag je diabetesteam of glucagon voor jou zinvol is, en zorg dat je omgeving getraind is in het gebruik ervan. Na toediening van glucagon wordt iemand meestal binnen 10-15 minuten wakker. Daarna is medische controle altijd aan te raden.
Hypo's voorkomen
De beste hypo is de hypo die niet optreedt. Met de juiste voorzorgsmaatregelen kun je veel hypo's voorkomen.
Meet regelmatig je bloedsuiker
Meet voor maaltijden, voor het slapen, voor het autorijden en voor en na sport. Zo spot je dalende waarden op tijd.
Eet regelmatig
Sla geen maaltijden over. Als je insuline hebt gespoten, moet je ook eten. Plan je maaltijden en zorg voor consistente koolhydraatinname.
Pas insuline aan bij beweging
Sport maakt je insulinegevoeliger. Verlaag je insuline voor intensieve beweging of eet extra koolhydraten. Bespreek dit met je diabetesteam.
Neem altijd snelle suikers mee
Zorg dat je altijd dextro's of druivensuiker bij je hebt. In je tas, in de auto, op je werk, naast je bed. Overal.
Wees voorzichtig met alcohol
Alcohol blokkeert de suikeraanmaak door je lever. Drink nooit op een lege maag en meet extra voor het slapen. Hypo's kunnen nog uren later optreden.
Bespreek terugkerende hypo's
Meer dan 2-3 hypo's per week? Dat is te veel. Je behandeling moet mogelijk worden aangepast. Zoek een diabeteszorgspecialist in de buurt.
Bijzondere situaties
Autorijden en hypo's
Een hypo achter het stuur is levensgevaarlijk – voor jou en anderen. Meet altijd je bloedsuiker voor het rijden. Rij niet als je bloedsuiker onder 5,0 mmol/L is. Neem snelle suikers mee in de auto en stop direct als je symptomen voelt.
Regel: Bij langere ritten elke 2 uur meten. Bij een hypo: motor uit, snelle suikers nemen, wachten tot bloedsuiker minimaal 5,0 mmol/L is, dan pas verder rijden.
Sport en hypo's
Beweging verlaagt je bloedsuiker, soms nog uren na de inspanning (vertraagde hypo). Meet voor, tijdens en na het sporten. Eet extra koolhydraten of verlaag je insulinedosis. Heb altijd snelle suikers binnen handbereik.
Tip: Let vooral op vertraagde hypo's in de nacht na intensieve beweging. Eet voor het slapen een extra snack en meet je nachtelijke bloedsuiker.
Nachtelijke hypo's
Hypo's tijdens de slaap zijn verraderlijk: je merkt ze niet of je wordt er pas laat wakker van. Signalen dat je 's nachts een hypo hebt gehad: nachtmerries, hoofdpijn bij het wakker worden, natte pyjama (zweten), of onverklaarbaar hoge ochtendwaarden (rebound-effect).
Preventie: Meet voor het slapen. Bij waarden onder 6,0 mmol/L: eet een snack met langzame koolhydraten. Overweeg een continue glucosemeter (CGM) met alarm.
Informeer je omgeving
Zorg dat familie, vrienden en collega's weten dat je diabetes hebt en wat ze moeten doen bij een hypo. Leer ze de symptomen herkennen en waar je snelle suikers bewaart. Bij ernstige hypo's kan hun kennis levensreddend zijn. Overweeg een medische identificatie (armband, ketting of kaartje).
Veelgestelde vragen over hypoglycemie
Wanneer is bloedsuiker te laag?
Van hypoglycemie spreekt men bij een bloedsuiker onder 4,0 mmol/L. De ernst varieert: lichte hypo's treden op tussen 3,0 en 4,0 mmol/L met milde symptomen, matige hypo's tussen 2,5 en 3,0 mmol/L met duidelijkere klachten, en ernstige hypo's onder 2,5 mmol/L waarbij hulp van anderen nodig kan zijn. Sommige mensen voelen al symptomen bij waarden net onder 4,0 mmol/L, terwijl anderen pas bij lagere waarden klachten krijgen. Dit hangt af van hoe goed je lichaam gewend is aan je normale bloedsuikerniveau.
Wat zijn de symptomen van een hypo?
De symptomen van hypoglycemie ontstaan in fases. Vroege waarschuwingssignalen (door adrenaline) zijn: trillen, zweten, hartkloppingen, honger, prikkelbaarheid en bleekheid. Bij verdere daling van de bloedsuiker volgen neurologische symptomen: concentratieproblemen, wazig of dubbel zien, verwardheid, coördinatieproblemen en onduidelijk spreken. Bij ernstige hypoglycemie kan bewusteloosheid optreden en in zeldzame gevallen insulten (stuipen). Het is belangrijk je eigen vroege signalen te leren herkennen, zodat je tijdig kunt ingrijpen.
Wat moet ik eten bij een hypo?
Bij een hypo heb je snelwerkende koolhydraten nodig: 15-20 gram. Goede opties zijn: 4-5 dextro tabletten, 150ml vruchtensap (geen light), 200ml gewone frisdrank, 3-4 suikerklontjes, of een tube dextrogel. Vermijd chocolade, koek of ijs – deze bevatten vet dat de suikeropname vertraagt. Na 15 minuten meet je opnieuw. Is je bloedsuiker nog onder 4,0? Herhaal dan. Zodra je bloedsuiker boven 4,0 is, eet een langzame koolhydraat (boterham, cracker) om een nieuwe hypo te voorkomen.
Hoe voorkom ik een hypo?
Hypo's voorkomen vraagt om een combinatie van maatregelen. Eet regelmatig en sla geen maaltijden over. Meet je bloedsuiker frequent, zeker voor het autorijden of sporten. Pas je insuline aan bij extra beweging of minder eten. Neem altijd snelle suikers mee (in tas, auto, op werk). Drink alcohol met mate en nooit op een lege maag. Bespreek terugkerende hypo's met je diabetesteam – mogelijk moet je medicatie worden aangepast. Bij sport: eet extra koolhydraten vooraf of verminder je insulinedosis.
Kan een hypo gevaarlijk zijn?
Ja, een ernstige hypo kan gevaarlijk zijn. Bij zeer lage bloedsuiker (onder 2,5 mmol/L) kan bewusteloosheid optreden en in zeldzame gevallen een insult. Maar ook milde hypo's kunnen gevaarlijk zijn in bepaalde situaties: tijdens autorijden, bij het bedienen van machines, bij werken op hoogte, of bij zwemmen. Nachtelijke hypo's zijn extra risicovol omdat je ze niet opmerkt ('dead in bed syndrome' is zeldzaam maar mogelijk). Bij ernstige hypo waarbij iemand niet meer kan slikken, is glucagoninjectie of 112 bellen noodzakelijk.
Wat is hypoglycemie-unawareness?
Hypoglycemie-unawareness (hypo-onbewustheid) betekent dat je de typische vroege waarschuwingssignalen van een hypo niet meer voelt. Normaal voel je trillen, zweten en hartkloppingen bij een dalende bloedsuiker, waardoor je kunt ingrijpen. Bij hypo-onbewustheid merk je niets totdat de bloedsuiker zo laag is dat er al neurologische symptomen optreden. Dit kan ontstaan na langdurige diabetes, bij frequente hypo's, of bij zeer strakke bloedsuikerregulatie. Het is gevaarlijk en moet besproken worden met je diabetesteam. Soms helpt het om tijdelijk hogere bloedsuikerwaarden te accepteren om de awareness te herstellen.
Conclusie
Hypoglycemie is een veelvoorkomende maar beheersbare complicatie van diabetesbehandeling. Door je symptomen te leren herkennen, altijd snelle suikers bij je te hebben, en te weten hoe je moet handelen, kun je hypo's veilig opvangen.
Onthoud de 15-15 regel: 15 gram snelle suikers, wacht 15 minuten, meet opnieuw. Herhaal indien nodig. En bij ernstige hypo's waarbij iemand niet meer kan slikken: bel 112 en geef geen eten of drinken.
Heb je regelmatig hypo's, of merk je dat je de symptomen niet meer goed voelt? Bespreek dit met je diabetesteam. Je behandeling kan waarschijnlijk worden aangepast om hypo's te voorkomen zonder je bloedsuikerregulatie te verslechteren.
Op zoek naar diabeteszorg in de buurt?
Vind snel en eenvoudig een diabeteszorgspecialist bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.
Vind Diabeteszorg in De Buurt